Trong những năm gần đây, người tiêu dùng Việt Nam nói
chung và ở các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh,… nói
riêng đã có thói quen vào các siêu thị hoặc các Mini shop để xem, và mua
sắm hàng hóa. Tại đây, mọi người đều có thể thấy một dãy số dưới một
dãy vạch đậm nhạt dài ngắn khác nhau được in trực tiếp trên sản phẩm
hoặc trên một tem dán phần ngoài bao bì đóng gói của sản phẩm.
Trong quản lý hàng hóa, người ta gọi dãy số và dãy vạch đó là mã số -
mã vạch. Thế nhưng, không ít người tiêu dùng và doanh nghiệp còn
chưa biết mã số mã vạch là gì và vì sao phải in nó trên mỗi sản phẩm.
Nội dung bài này nhằm hỗ trợ kiến thức cơ bản cho doanh nghiệp và
người tiêu dùng về MS-MV của hàng hóa1. Giới thiệu về Mã vạch:
Để tạo thuận lợi và nâng cao năng suất, hiệu quả trong bán hàng và quản lý kho người ta thường in trên hàng hoá một loại mã hiệu đặc biệt gọi là mã số mã vạch của hàng hoá. Mã số mã vạch của hàng hoá bao gồm hai phần: mã số của hàng hoá và mã vạch là phần thể hiện mã số bằng vạch để cho máy đọc.
Mã số của hàng hoá là một dãy con số dùng để phân định hàng hoá, áp dụng trong quá trình luân chuyển hàng hoá từ người sản xuất, qua bán buôn, lưu kho, phân phối, bán lẻ tới người tiêu dùng. Nếu thẻ căn cước giúp ta phân biệt người này với người khác thì mã số hàng hoá là “thẻ căn cước” của hàng hoá, giúp ta phân biệt được nhanh chóng và chính xác các loại hàng hoá khác nhau.
2. Tích chất của Mã vạch trên hàng hoá :
-
Nó là con số duy nhất đặc trưng cho hàng hoá. Mỗi loại
hàng hoá được nhận diện bởi một dãy số và mỗi dãy số
chỉ tương ứng với một loại hàng hoá.
-
Bản thân mã số chỉ là một dãy số đại diện cho hàng hoá,
không liên quan đến đặc điểm của hàng hoá. Nó không phải là số
phân loại hay chất lượng của hàng hoá, trên mã số cũng không
có giá cả của hàng hoá.
Hiện nay, trong thương mại trên toàn thế giới chủ yếu áp dụng hai hệ thống mã số hàng hoá sau:
-
Hệ thống UPC (Universal Product Code) là hệ thống
thuộc quyền quản lý của Hội đồng mã thống nhất Mỹ UCC
(Uniform Code Council, Inc.), được sử dụng từ năm 1970 và hiện
vẫn đang sử dụng ở Mỹ và Canada.
-
Hệ thống EAN (European Article Number) được thiết lập
bởi các sáng lập viên là 12 nước châu Âu với tên gọi
ban đầu là Hội EAN (European Article Numbering Association),
được sử dụng từ năm 1974 ở châu Âu và sau đó phát triển nhanh
chóng, được áp dụng ở hầu hết các nước trên thế giới. Chính vì
lý do này nên từ năm 1977, EAN trở thành một tổ chức quốc tế
với tên gọi EAN quốc tế (EAN International)
Muốn có mã số mã vạch trên hàng hoá để xuất khẩu hay bán tại các siêu thị, trước tiên các doanh nghiệp phải gia nhập EAN Việt Nam. EAN Việt Nam sẽ cấp mã M cho doanh nghiệp và hướng dẫn doanh nghiệp lập mã mặt hàng (mã I) cho từng sản phẩm. Để được là thành viên của EAN Việt Nam, doanh nghiệp sẽ phải đóng phí gia nhập và phí hàng năm. Hai loại phí này do đại hội các thành viên quyết định, được ghi trong điều lệ của EAN Việt Nam và có thể thay đổi sau một thời gian áp dụng.
Một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của doanh nghiệp khi áp dụng mã số mã vạch là quản lý mã mặt hàng (mã I) của mình theo nguyên tắc mỗi mã số tương ứng với một loại sản phẩm duy nhất, không được nhầm lẫn. Những sản phẩm khác nhau về tính chất (ví dụ như bia và nước ngọt), về khối lượng, về bao gói… đều phải được cho những mã số mặt hàng khác nhau. Những mã số này sẽ sử dụng lâu dài cùng với sự tồn tại của mặt hàng đó. Những mặt hàng này khi được cải tiến (thay đổi trọng lượng, cách bao gói…) đều phải được cấp mã mặt hàng mới.
